20 Haziran 2012 Çarşamba

İpekyolu ve önemi

İpekyolu, Çin'den başlayarak Anadolu ve Akdeniz aracılığıyla Avrupa'ya kadar uzanan ve dünyacaünlü ticaret yoludur. İpekyolu sadece tüccarların değil aynı zamanda doğudan batıya ve batıdandoğuya bilgelerin, orduların, fikirlerin, dinlerin ve kültürlerin de yolu olmuştur. Milattan yüzyıllar önce Mısırlılar, daha sonra da Romalılar Çinlilerden ipek satın alırlardı. Ulaşım ise daha sonra 'İpekyolu' adı verilen güzergahı izleyen kervanlarla sağlanırdı. İpek endüstrisi eski çağlardan beri birçok milletin hayatında çok önemli bir yer tutmuştur. Uzak doğudan gelen ipek ve baharat batı dünyası için uluslararası ilişkilerde önemli bir rol oynamıştır. İpek ayrıca doğu kültürünün batı tarafından tanınmasını da sağlamıştır. Doğunun ipeği ile baharatının kervanlarla batıya taşınması Çin'den Avrupa'ya ulaşan ticaret yollarını oluşturmuştur. Ortaçağda ticaret kervanları şimdiki Çin'in Şian kentinden hareket ederek Özbekistan'ın Kaşgar kentine gelirler, burada ikiye ayrılan yollardan ilkini izleyerek Afganistan ovalarından Hazar Denizi'ne, diğeri ile de Karakurum dağlarını aşarak İran üzerinden Anadolu'ya ulaşırlar; Anadolu'dan da denizyolu ile Akdeniz ve Karadeniz (Tirebolu) limanlarından veya Trakya üzerinden karayolu ile Avrupa'ya giderlerdi. Doğudan batıya doğru gelişen bu ticari harekette daha önceki çağlardan beri kullanılmakta olan bir yol şebekesinden yararlanılmıştır. Yoğun bir şekilde ipek, porselen, kâğıt, baharat ve değerli taşların taşınmasının yanında kıtalar arasındaki kültür alışverişine de imkân sağlayan bu binlerce kilometre uzunluğundaki kervan yolları zaman içinde 'İpekyolu' olarak adlandırılmıştır.
Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin bağımsızlıklarını kazanmalarından sonra Türkiye, Mısır, Irak, Suriye, Doğu Akdeniz, Arap Yarımadası, Somali İran, Rusya’nın güneyi, Afganistan, Orta Asya, Pakistan, Hindistan, Çin, Kore ve Vietnam'ın yer aldığı İpekyolu'nun hem bir ticaret yolu hem de tarihsel ve kültürel değer olarak yeniden canlandırılması gündeme gelmiş, bu yol boyunca inşaa edilmiş ve artık kullanılmayan yapıların yeni işlevler kazandırılarak korunmaları ve yaşatılmaları için çalışmalar başlatılmıştır. Eskiden bu yol üzerinden ipek, baharat ve kağıt taşınırken bugün bu yol önemli madenler, petrol, elektronik ürünler ve çeşitli tüketim maddelerinin taşımacılığı açısından önem kazanmaktadır. Dolayısıyla enerji kaynakları ve enerji nakil yolları ile daha da anlam kazanan 'İpekyolu’nun istikrarlılaştırılması ve “elde tutulması” yeni dünya düzeni için yaşamsal öneme sahiptir.
Buradan hareketle, bu güzergahta bulunan Türkiye ile Orta Asya Türk Cumhuriyetlerinin bu konudahem kendi aralarındaki iletişim ve etkileşimleri hem de söz konusu diğer devletlerle pazarlık güçlerini kullanmaları çok önemlidir. Özellikle son yıllarda çok gündemde olan ve özellikle Avrupa Birliği'nin çok ihtiyaç duyduğu petrol ve doğalgaz boru hatları projelerinde hem Türkiye'nin hem de Orta Asya Türk Devletlerinin gücünü, stratejik pozisyonlarını pazarlıklarda iyi kullanması, sıkı bir işbirliği ve ittifaklar kurması da ayrıca önemli ve gereklidir.